นิติบัญญัตินอร์เวย์แกร่งไม่แพ้คน ปลูกฝังเด็กตั้งแต่ในโรงเรียน

“ไม่มีใครอยู่เหนือกฎหมาย ถ้าหากว่ามีบางคนที่รับผิดชอบต่อสังคม แต่บางคนไม่รับผิดชอบ กลุ่มหลังก็เปรียบเหมือนมะเร็งในสังคม” นี่เป็นคำพูดของท่านทูตแอสทริด เอมิเลีย เฮลเลอ เอกอัครราชทูตแห่งราชอาณาจักรนอร์เวย์ ประจำประเทศไทย

ท่านทูตเฮลเลอย้ำว่า สิ่งสำคัญที่สุดไม่ใช่แค่สังคมที่เข้มแข็ง ระบบการเมืองดี หรือความซื่อสัตย์ของประชาชน แต่เป็นการออกกฎหมายที่ต้องแข็งแกร่งที่สุด และเป็นรากฐานของการสร้างประเทศที่มีคุณภาพ และรับมือกับปัญหาต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างครอบคลุม ซึ่งรัฐธรรมนูญต้องกำหนดโทษ เพื่อป้องกันการทุจริตอย่างชัดเจน หากไม่กำหนดโทษให้ชัดเจน ก็จะเกิดการคอร์รัปชันได้ง่าย นอกจากนี้ สิ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน ต้องให้อิสรภาพกับสื่อมวลชนในการตั้งคำถามถึงเจ้าหน้าที่ทุกระดับด้วย

“สื่อเสรี สื่อมวลชนอิสระ จะต้องไม่กลัวที่จะตั้งคำถาม หรือสืบสวนการทำงานของทางการในทุกระดับ ผู้ที่มีความรับผิดชอบต่าง ๆ โดยเฉพาะในกิจการสาธารณะและแน่นอนว่าในธุรกิจเอกชนด้วย ดังนั้น ประชาสังคมเชิงรุกและเสรีภาพของสื่อจึงสำคัญมาก ดิฉันคงพูดได้ว่า ในประเทศประชาธิปไตยที่มีสถาบันที่แข็งแกร่ง เราจะเห็นกันทุกวันว่ามีเคสคอร์รัปชั่นถูกเปิดโปงโดยสื่อเสรี” 

เมื่อถามต่อถึงเรื่องการปลูกฝังประชาชนให้ตระหนักถึงเรื่องนี้ สิ่งที่นอร์เวย์ทำ คือ ปลูกฝังตั้งแต่ยังเป็นเด็ก นั่นคือ สถาบันครอบครัวและสถาบันการศึกษา ที่โรงเรียนในนอร์เวย์ ทุกระดับชั้นมีการปลูกฝังเรื่องความซื่อสัตย์และความยุติธรรม ก่อนที่จะเติบโตมาเข้าใจกฎหมายที่ซับซ้อนมากขึ้น 

หลักการสำคัญของโรงเรียนในนอร์เวย์ตั้งอยู่บนรากฐานของสิทธิมนุษยชน โรงเรียนจะเน้นเรื่องศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ ที่โรงเรียน นักเรียนจะได้รับความปลอดภัยและได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด เด็กทุกคนมีสิทธิ์ได้เรียนในการศึกษาภาคบังคับ  ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใด ๆ เพิ่มเติม ซึ่งเป็นสิทธิพื้นฐานที่เด็ก ๆ ต้องได้รับการศึกษาที่ดี มีคุณภาพ อย่างเท่าเทียม

ท่านทูตเฮลเลอบอกว่า หากเด็ก ๆ ได้รับการปลูกฝังเช่นนี้ เด็ก ๆ ก็จะนำไปสอนพ่อแม่ด้วย และจะไม่ทำพฤติกรรมไม่ดีเมื่อพวกเขาโตขึ้น แต่แน่นอนว่าหากใครก็ตามที่เป็นเจ้าหน้าที่รัฐ หรือไม่ว่าจะเป็นใครในสังคม ทุกคนต้องรู้กฎหมายและวิธีการจัดการปัญหา 

เรื่องของการปราบคนโกงหรือคอร์รัปชันในนอร์เวย์ ประชาชนทุกคนสามารถร้องเรียนเมื่อพบเห็นความผิดปกติหรือมีหลักฐานได้ แต่สิ่งสำคัญที่รัฐบาลต้องทำ คือ ปกป้องประชาชน ปกป้องสื่อมวลชน จากการถูกคุกคาม ซึ่งรัฐบาลก็ทำได้ดี จนทำให้ประชาชนเกิดความมั่นใจว่าผู้ร้องเรียนจะปลอดภัย และการที่ประชาชนจะเชื่อระบบความยุติธรรม ประชาชนต้องรับรู้ข้อมูลที่ถูกต้องก่อน ซึ่งรัฐบาลและองค์กรต่าง ๆ สามารถทำได้ทุกวัน

ปัจจุบัน นอร์เวย์ยกเลิกโทษประหารชีวิตไปแล้ว เนื่องจากมีอัตราการกระทำผิดซ้ำของอาชญากรต่ำที่สุดในโลก และมีโทษจำคุกสูงสุด 21 ปี ส่วนโทษจากการคอร์รัปชัน จำคุกสูงสุดไม่เกิน 10 ปี สาเหตุที่ทำให้อัตราการกระทำผิดซ้ำต่ำที่สุดในโลก ก็เพราะนอร์เวย์ยึดหลักการ “เปลี่ยนอาชญากรเป็นเพื่อนบ้านที่ดีของชุมชน” 

ที่เรือนจำฮัลเดนเป็นที่เลื่องลือว่าเป็นแดนสวรรค์ของนักโทษ ไม่มีการทารุณ แต่นักโทษใช้ชีวิตในเรือนจำได้เหมือนที่อยู่ในสังคมปกติ เช่น มีคลาสโยคะเพื่อฝึกจิตใจให้สงบ เพื่อช่วยลดความก้าวร้าว มีห้องเรียนฝึกอาชีพในสาขาวิชาต่าง ๆ ขณะเดียวกันผู้คุมและตัวนักโทษเองก็ได้ทำกิจกรรมร่วมกันตลอดเวลา เพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดี สร้างแรงจูงใจและโน้มน้าวให้กลับตัวเป็นคนดีได้