โอลิมปิกฤดูหนาวจีน มหกรรมแห่งกีฬาและการเมือง

แม้จะมีกระแสเรียกร้องอย่างมากจากคณะกรรมการโอลิมปิกสากล ที่ให้เหล่าผู้นำ "แยก" การเมือง ออกจากการแข่งขันกีฬาตั้งแต่โอลิมปิกฤดูร้อนที่ผ่าน ๆ มา แต่โอลิมปิกฤดูหนาว ปักกิ่ง 2022 กลับยิ่งแยกกันไม่ได้

เมื่อหลายประเทศ นำโดยสหรัฐฯ ได้ประกาศเดินหน้าคว่ำบาตรทางการทูตต่อการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาวของจีน โดยอ้างหลักสิทธิมนุษยชนที่ถูกล่วงล้ำอย่างรุนแรงต่อชาวอุยกูร์ ตามมาด้วยชาติพันธมิตรอีกหลายประเทศ

และล่าสุด อินเดีย เป็นชาติล่าสุดที่เพิ่งประกาศบอยคอตต์โอลิมปิกจีนในนาทีสุดท้าย ก่อนถึงพิธีเปิดการแข่งขันเพียงไม่กี่ชั่วโมง

---อินเดียคว่ำบาตรนาทีสุดท้าย---

การตัดสินใจของอินเดียมีขึ้น หลังจากที่มีภาพของผู้บัญชาการทหารของกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน หรือ PLA ฉี ฟา เป่า ซึ่งเป็นหนึ่งใน 1,200 คนที่ได้ร่วมวิ่งคบเพลิง ซึ่งก่อนหน้านี้ จีนประกาศยกย่อง ฉี ฟา เป่า ในฐานะแกนนำในการร่วมต่อสู้กับกองทัพอินเดียบริเวณพรมแดนหิมาลัย เมื่อปี 2020 จนเป็นเหตุให้ทหารอินเดียเสียชีวิต 20 นาย และจีน 4 นาย

"เป็นเรื่องน่าเศร้าอย่างยิ่ง ที่ฝั่งจีนเลือกที่จะทำให้เป็นเรื่องทางการเมือง แม้กระทั่งกับเวทีใหญ่อย่าง 'โอลิมปิก'" อารินดัม บักชี โฆษกกระทรวงต่างประเทศอินเดียกล่าวผ่านสถานีโทรทัศน์เมื่อวันพฤหัสบดี (3 กุมภาพันธ์) พร้อมประกาศว่า เจ้าหน้าที่ทางการทูตระดับสูงในสถานเอกอัครราชทูตอินเดียในกรุงปักกิ่ง จะไม่เข้าร่วมทั้งในพิธีเปิดและพิธีปิดการแข่งขัน

พร้มอกันนี้ สถาีโทรทัศน์ Doordarshan ก็ประกาศว่าจะไม่แพร่ภาพพิธีเปิดและปิดด้วยเช่นกัน ซึ่งปีนี้ อินเดียส่งนักกีฬาร่วมแข่งขัน 1 คน คือ นักสกี Arif Khan

---โอลิมปิกฤดูหนาว...สัญลักษณ์แห่งโลกที่แบ่งแยก---

"รวมกันเพื่อร่วมแบ่งปันอนาคต" (Together for a shared future) คือม๊อตโตหลักของการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาวของจีน

เจ้าหน้าที่จัดการแข่งขันระบุว่า สโลแกนนี้หมายความว่า มนุษยชาติควรทำงานร่วมกันเพื่อความสมัครสมานสามัคคี เพื่อก้าวผ่านความยากลำบากต่าง ๆ เช่น โรคระบาด และเศรษฐกิจที่ตกต่ำ

ขณะที่สื่อทางการจีน รายงานว่า การแข่งขันนี้จะเป็นการทลายอุปสรรค และเป็นแสงส่องสว่างหนทางข้างหน้า แต่นักวิเคราะห์มองว่า ไม่เป็นเช่นนั้น อีกทั้งมหกรรมกีฬานี้ จะยิ่งเป็น "สัญลักษณ์" แห่งการแบ่งแยกของโลก ทั้งจาก 'การเมือง' และ 'ไวรัส' อีกด้วย

นอกจากประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน แห่งรัสเซียแล้ว ก็ไม่มีผู้นำโลกจากชาติยักษ์ใหญ่ใด ที่จะเข้าร่วมในพิธีเปิดการแข่งขัน โดยหลายคนยกเรื่องโรคระบาดขึ้นมาเป็นข้ออ้าง แต่ท้ายที่สุดเป็นไปด้วยแรงกดดันด้านสิทธิมนุษยชนต่อประเทศจีนนั่นเอง

---ผู้นำโลก-บุคคลสำคัญ ที่จะเข้าร่วมพิธีเปิด---

ประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน (รัสเซีย)

มกุฎราชกุมาร โมฮัมเหม็ด บิน ซัลมาน บิน อับดุลอาซิส อัล ซาอุด (ซาอุดิอาระเบีย)

ปธน.อับเดล ฟัตตา อัล-ซีซี (อียิปต์)

ปธน.อันด์แชย์ ดูดา (โปแลนด์)

ปธน.อเล็กซานดาร์ วูซิก (เซอร์เบีย)

นายกฯ อิมรอน ข่าน (ปากีสถาน)

ชีค ทามิม บิน คาลิฟา อัล ธานี กษัตริย์แห่งการ์ตา

ปธน.กัสซิม-โจมาร์ต โตคาเยฟ แห่งคาซัคสถาน

ปธน.ซาดีร์ ซาปารอฟ แห่งคีร์กิสถาน

ปธน.เกอร์บันกูลี เบอร์ดีมุคฮาเมดอฟ แห่งเติร์กเมนิสถาน (หมอฟันสู่ผู้นำเผด็จการ)

ปธน.ชาฟคัท มีร์ซิโยเยฟ แห่งอุซเบกิสถาน

มกุฎราชกุมาร ชีค โมฮาเหม็ด บิน ซาเยด อัล นาห์ยัน แห่งอาบูดาบี

เจ้าชายอัลเบิร์ตที่ 2 แห่งโมนาโก ดยุคแห่งลักเซมเบิร์ก

ปธน.อัลเบอร์โต เฟอร์นานเดซ แห่งอาร์เจนตินา

ปธน.จิลเลอร์โม ลัซโซ เมนโดซา แห่งเอกวาดอร์

นายกฯแอล. โอยุน-เออร์ดีน แห่งมองโกเลีย

นายกฯเจมส์ มาราเป แห่งปาปัวนิวกินี

กษัตริย์นโรดม สีหมุนี แห่งกัมพูชา

ปธน.ฮาลิมาห์ ยาคอป แห่งสิงคโปร์

กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร ประเทศไทย

---บุคคลสำคัญอื่น ๆ---

ประธานสภาพ ปาร์ก บยอง ซุค แห่งสาธารณรัฐเกาหลี

อันโตนิโอ กูแตร์เรส เลขาธิการสหประชาชาติ

อับดุลลา ชาฮิด ประธานสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ

ดร.ทีดรอส อัดฮานอม กีบรีเยซุส ผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลก

ดาเรน ตัง ผู้อำนวยการแห่งองค์การทรัพย์สินทางปัญญาแห่งโลก

มาร์กอส ทรอยโจ ประธานธนาคารเพื่อการพัฒนาใหม่

---ทำไมจีนเป็นเจ้าภาพทีไร ต้องมีปัญหา---

อย่างไรก็ตาม ไม่เพียงเฉพาะปักกิ่งโอลิมปิก 2022 นี้เท่านั้น หากแต่ย้อนกลับไปเมื่อปี 2008 ที่ปักกิ่งเป็นเจ้าภาพโอลิมปิกฤดูร้อน เหล่าชาติตะวันตกในเวลานี้ก็แสดงความกังวลเกี่ยวกับจีนด้วยเช่นกัน เนื่องจากมีเรื่องความไม่สงบ และการประท้วงเป็นวงกว้างในทิเบต ทำให้กลุ่มสิทธิมนุษยชนได้ออกมาเรียกร้องให้บอยคอตต์การแข่งขัน

แต่ในขณะนั้น เจ้าหน้าที่ชาติตะวันตกหลายคนยังเชื่อว่า การมีส่วนร่วมกับจีน อาจกระตุ้นให้จีนยอมรับระเบียบโลกที่นำโดยตะวันตก หรืออย่างน้อยก็ช่วยบรรเทาการเพิ่มขึ้นของลัทธิต่อต้านโลกตะวันตกลงได้บ้าง

ครั้งนั้น ประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู บุช และ นิโคลา ซาโคซี ผู้นำฝรั่งเศส ได้เข้าร่วมในพิธีเปิดด้วย

แต่ก็หาได้เป็นเช่นนั้นไม่ นักวิเคราะหมองว่า ความสัมพันธ์ของจีนกับชาติตะวันตกกลับขรุขระขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อประธานาธิบดีสี จิ้น ผิง ขึ้นดำรงตำแหน่ง จีนได้ขับเคลื่อนลัทธิชาตินิยม และต้องการสร้างระเบียบโลกที่มีจีนเป็นศูนย์กลางเสียเอง

แน่นอนว่าทั่วโลกจะต้องจับต้องไปที่การแข่งขันฤดูหนาว แต่เชื่อว่าการแข่งขันนี้จะถูกบดบังด้วย "การแข่งขันที่ใหญ่กว่า" - นั่นคือ การแข่งขันระหว่างจีนและชาติตะวันตก ที่จะก้าวผ่านเกมฤดูหนาวนี้ไปในอนาคตร่วมกัน ได้หรือไม่?

—————

แปล-เรียบเรียง: ภัทร จินตนะกุล

ภาพ: Handout / US DEPARTMENT OF STATE / AFP