"สมุนไพร" กับ "ยาแผนปัจจุบัน" รับประทานร่วมกันจะส่งผลอย่างไร?

อย.เปิดรายงานปฏิกิริยาระหว่าง "สมุนไพร" หรือยาแผนโบราณ กับ "ยาแผนปัจจุบัน" เมื่อรับประทานร่วมกันส่งผลต่อร่างกายอย่างไร?

"สมุนไพร" เป็นสิ่งที่อยู่คู่กับคนไทยมาช้านาน ด้วยเชื่อว่ามาจากธรรมชาติ มีประสิทธิภาพดีและมีความปลอดภัยมากกว่ายาแผนปัจจุบัน เกิดเป็นความนิยมนำมาใช้ควบคู่กับยาแผนปัจจุบันเพื่อหวังผลการรักษาที่ดีขึ้น 

ทำให้บ่อยครั้งมักพบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาแผนปัจจุบันร่วมกับการใช้สมุนไพร หรือยาแผนโบราณ ซึ่งจะมีอะไรบ้างนั้น เรามาทำความเข้าใจไปพร้อมกัน

เนื่องจาก "สมุนไพร" ส่วนใหญ่จะประกอบด้วยสารเคมีจากธรรมชาติหลายชนิด สารเคมีเหล่านี้เมื่อได้รับเข้าสู่ร่างกายจะต้องถูกเปลี่ยนแปลงโดยกระบวนการทางชีวเคมี หรือเมตาบอลิซึม เพื่อเพิ่มความสามารถในการละลายน้ำ ช่วยเร่งการกำจัดสารเหล่านั้นออกจากร่างกาย 

รวมทั้งเป็นการทำลายฤทธิ์หรือพิษของสารเหล่านั้นด้วย  ซึ่งเป็นกระบวนการเดียวกันกับที่ร่างกายใช้ในการเปลี่ยนแปลงสารเคมีอื่น ๆ รวมถึงยาแผนปัจจุบัน

"อันตรกิริยา" (Interactions) คือ ปฏิกิริยาระหว่างสาร 2 ชนิด ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึงปฏิกิริยาระหว่างยากับสมุนไพร   

ตัวอย่างรายงานปฏิกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน

สมุนไพร : แปะก๊วย

ยาแผนปัจจุบัน : แอสไพริน (Aspirin): ยาแก้ปวด,

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : ลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด

ยาแผนปัจจุบัน : วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : มีโอกาสเลือดออกง่าย และเลือดแข็งตัวช้า

สมุนไพร : ตังกุย คาโมมายล์

ยาแผนปัจจุบัน : วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : มีโอกาสเลือดออก และเลือดไหลไม่หยุด

สมุนไพร : กระเทียม

ยาแผนปัจจุบัน : วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : มีโอกาสเลือดออก และเลือดไหลไม่หยุด

สมุนไพร : โสม

ยาแผนปัจจุบัน : ยาต้านมะเร็ง (Imatinib)

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : อาการข้างเคียงของยาเพิ่มขึ้น เช่น การเป็นพิษต่อตับ

สมุนไพร : ชะเอม

ยาแผนปัจจุบัน : ยาในกลุ่มรักษาโรคความดันโลหิตสูง

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : อาจทำให้ไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตได้เมื่อใช้ยาในขนาดปกติ

สมุนไพร : ชา ชาเขียว

ยาแผนปัจจุบัน : กรดโฟลิก (Folic acid) : ยาบำรุงเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : ไม่ได้ผลการรักษาจากยา

สมุนไพร : ชาเขียว

ยาแผนปัจจุบัน : ยาที่มีโครงสร้างเป็นสารกลุ่มอัลคาลอยด์ (Alkaloid) และโลหะหนักเช่น Iron, Atropine, Codeine, Theophylline และPseudoephedrine

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : อาจเกิดสารประกอบที่ซับซ้อน (Complex) ทำให้ร่างกายดูดซึมยาได้ลดลง

สมุนไพร : มะขามแขก

ยาแผนปัจจุบัน : ไดจอกซิน (Digoxin) : ยารักษาโรคหัวใจ

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น : อาจทำให้อาการข้างเคียงของยาเพิ่มขึ้น เช่น หัวใจเต้นผิดปกติ

ดังนั้น ไม่ควรละเลยเรื่องความปลอดภัยของการเลือกใช้ การพิจารณาเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรควรตรวจสอบข้อมูลผลิตภัณฑ์ว่าตรงกับที่ได้รับอนุญาตผลิตภัณฑ์จากอย. หรือไม่ ตรวจสอบชื่อ สรรพคุณและผู้ผลิต สังเกตคำ หรือข้อความที่โอ้อวดสรรพคุณหรือข้อความที่เป็นเท็จ เกินจริง ที่สำคัญควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา.

ข้อมูลจาก สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา

ภาพจาก AFP , TNN ONLINE