ทำไม? “ไฟป่าฮาวาย” ถึงรุนแรง เปิดสาเหตุภัยพิบัติครั้งนี้ เกิดจากอะไร?

วันนี้ ( 14 ส.ค. 66 )ความคืบหน้าการเกิด “ไฟป่าฮาวาย” ในเมืองลาไฮนา บนเกาะเมาวี ของสหรัฐยอดเสียชีวิตล่าสุดเพิ่มเป็น 93 รายแล้ว และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอีก  ไฟป่าฮาวาย ครั้งนี้ ถือเป็นเหตุการณ์ไฟป่าที่ทำให้เกิดผู้เสียชีวิตมากที่สุดในรอบกว่า 100 ปีของสหรัฐ แซงหน้าเหตุการณ์ไฟป่าในเมืองพาราไดซ์ รัฐแคลิฟอร์เนียเมื่อปี 2561 ซึ่งคร่าชีวิตผู้คน 86 ราย

ล่าสุด ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นักวิชาการด้านทะเลและสิ่งแวดล้อม อาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้อธิบายสาเหตุการเกิดไฟป่าครั้งนี้ ในรัฐฮาวายว่า เหตุใดถึงมีความรุนแรง เกิดความเสียหายอย่างหนัก ครั้งนี้โดยระบุว่า 

“เล่าเรื่องไฟป่าในฮาวายให้เพื่อนธรณ์ฟัง เผื่อจะเป็นประโยชน์ต่อการรับมือในอนาคต เกาะที่เกิดไฟป่าคือ Maui เกาะพื้นที่ 1,800 ตร.กม. ใหญ่กว่าภูเก็ตเกือบ 4 เท่า ในยุค 80’ ผมเคยไปฝึกงานที่ฮาวาย 3 เดือน ได้ไปอยู่ที่เมือง Lahaina บนเกาะนี้เกือบสองสัปดาห์  เป็นเมืองที่ผมชอบมาก เล็กๆ น่ารัก บ้านเรือนร้านค้าเป็นเหมือนฮาวายในฝัน ยังซื้อภาพวาดเล็กๆ ของเมืองนี้มาเลย จึงเศร้าเมื่อทราบข่าวไฟป่าในฮาวาย แทบทำลายเมืองน้อยแห่งนี้ไปจนหมด  มีผู้เสียชีวิตถึงตอนนี้เกือบ 90 ราย การฟื้นฟูเมืองอาจต้องใช้เงินถึง 5.5 พันล้านเหรียญ เพราะแทบทั้งเมืองเป็นอาคารเก่าแก่ที่สร้างใหม่ยาก ถือเป็นภัยพิบัติจากธรรมชาติที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์รัฐฮาวาย

ผู้เชี่ยวชาญวิเคราะห์ว่าสาเหตุที่ทำให้ไฟป่าจู่โจมอย่างฉับพลันแทบไม่ทันตั้งตัว ส่วนหนึ่งมาจากอากาศที่แห้งแล้งมากในปีนี้  ฮาวายอยู่กลางมหาสมุทรแปซิฟิก รับผลกระทบจากเอลนีโญโดยตรง พื้นที่ส่วนใหญ่แล้งกว่าปรกติ (abnormal) บางส่วนรุนแรงมาก (severe) ซึ่งบริเวณนั้นอยู่บนเกาะ Maui (ดูแผนที่) ยังเกิดลมกรรโชกแรง ทำให้ไฟป่าลุกลามจนแทบไม่มีเวลาตั้งตัวหรืออพยพ

โลกร้อนมีส่วนเกี่ยวข้อง ทั้งอากาศร้อนจัดทำให้เกิดไฟง่าย ความแห้งแล้งผิดปรกติ ตลอดจนลมกรรโชกแรงด้วยความแปรปรวน  เมื่อรวมกับการเปลี่ยนสภาพพื้นที่ การปลูกพืชต่างถิ่นที่ง่ายต่อการติดไฟ ทำให้เกิดภัยพิบัติที่ไม่มีใครคาด

ในช่วงเพียง 2-3 เดือน เราเห็นข่าวไฟป่าบนเกาะต่างๆ ทั้งในยุโรป (กรีซ) และในอเมริกา (ฮาวาย) จึงอย่าวางใจว่าบนเกาะไม่มีไฟป่า เพราะหากมี มันจะเดือดร้อนรุนแรง เพราะมันเป็นพื้นที่ไม่ควรจะมี ทำให้การเฝ้าระวัง การแจ้งเตือน การป้องกัน การดับไฟ ทางหนีทีไล่ ฯลฯ ขาดแคลนไปเสียทุกอย่าง 

แม้แต่ประเทศอย่างอเมริกายังพบกับความสูญเสียรุนแรง เมื่อโลกร้อนและสภาพภูมิอากาศสุดขั้วทำให้เกิดในสิ่งที่ไม่น่าจะเกิด เมืองไทยมีเกาะเกือบพันเกาะ ในจำนวนนั้นมีเกาะที่ใหญ่ระดับจังหวัด มีเกาะที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวระดับโลก  แม้ภูมิอากาศภาคใต้อาจมีส่วนช่วยให้ไฟป่าเกิดขึ้นน้อยเมื่อเทียบกับที่อื่น แต่ฮาวายก็อยู่ใกล้เส้นศูนย์สูตร ไม่ต่างอะไรกับเกาะในประเทศไทย โอกาสเกิดไฟป่าบนเกาะมีน้อย แต่หากเกิดมันจะเป็นเรื่องใหญ่  อีกทั้งเอลนีโญจะส่งผลรุนแรงต่อประเทศไทยในช่วงปลายปีนี้/ต้นปีหน้า อันเป็นเวลาของหน้าฝนภาคใต้ อาจทำให้แล้งกว่าปรกติและต่อเนื่องถึงปีถัดไป

การเตรียมการไว้บ้าง การซักซ้อมตรวจสอบระบบแจ้งเตือน เส้นทางอพยพหากจำเป็น ฯลฯ ไม่ได้เสียอะไรมากมาย แต่จะช่วยอะไรมากมายหากเกิดขึ้น ถอดบทเรียนจากฮาวาย เพื่อให้เกิดประโยชน์กับบ้านเรา อย่างน้อยก็ทำให้ความสูญเสียมีความหมาย โลกเราไม่เหมือนเดิมอีกแล้ว อย่าให้ความเคยชินในโลกเก่ามาลวงตาพวกเรา ขอแสดงความเสียใจในความสูญเสียครั้งนี้ เมืองน้อยน่ารักแห่งนั้นคงเหลือเพียงในความทรงจำของผมตลอดไปครับ”

ข้อมูลจาก :  ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ 

ภาพจาก : รอยเตอร์