ถอดห่วงโซ่ความรับผิดชอบ กรณีอาคาร สตง. ถล่ม ใครสร้าง ใครเซ็น ใครตรวจ?

เจ้าของโครงการกับความรับผิดชอบเบื้องต้น

ในฐานะเจ้าของโครงการ สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดินเป็นผู้ว่าจ้างหลักที่รับผิดชอบการจัดซื้อจัดจ้างภายใต้ระเบียบราชการ โดยมีการจัดทำข้อกำหนดทางเทคนิค หรือ TOR เพื่อใช้ในการกำหนดกรอบงาน ออกแบบ ควบคุม และก่อสร้างอาคาร

เบื้องต้นมีรายงานว่า มีการว่าจ้างบริษัทออกแบบ 2 แห่งในโครงการนี้ และมีการลงลายมือชื่อรับรองแบบโดยวิศวกรหลายราย อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากการสอบสวนระบุว่า วิศวกรจำนวนมากอ้างว่าไม่ได้ลงนามในเอกสารดังกล่าวด้วยตนเอง และไม่ทราบว่าชื่อของตนปรากฏอยู่ในการรับรองแบบงาน

ประเด็นนี้กำลังอยู่ระหว่างการพิสูจน์ข้อเท็จจริง หากพบว่ามีการปลอมลายเซ็นจริง ก็อาจกระทบต่อสถานะทางกฎหมายของแบบงานและสัญญาจ้างทั้งหมด

การออกแบบที่ต้องตรวจสอบอย่างละเอียด

การออกแบบอาคารขนาดใหญ่ โดยเฉพาะอาคารราชการที่มีระบบโครงสร้างรับน้ำหนักหลายชั้น ย่อมต้องมีมาตรฐานความปลอดภัยสูงสุด หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สภาวิศวกร วิศวกรรมสถาน และสถาบันการศึกษา ได้รับมอบหมายให้ตรวจสอบว่า แบบโครงสร้างของอาคาร สตง. สอดคล้องกับกฎหมายควบคุมอาคารและมาตรฐานวิชาชีพหรือไม่

พื้นที่ที่ได้รับความสนใจเป็นพิเศษ คือบริเวณผนังปล่องลิฟต์ ซึ่งถือเป็นจุดรับแรงในแนวดิ่ง หากมีข้อบกพร่องในจุดนี้ อาจเป็นสาเหตุสำคัญของการพังถล่มทั้งหมด

การควบคุมงานที่ไม่ควรเป็นแค่พิธีกรรม

การควบคุมงานก่อสร้างเป็นด่านสำคัญในการตรวจสอบความถูกต้องระหว่างการดำเนินการจริงกับแบบที่วางไว้ เบื้องต้น หน่วยงานสอบสวนได้ตรวจสอบการควบคุมงานในโครงการนี้ว่า มีการติดตามตรวจสอบคุณภาพวัสดุและขั้นตอนการก่อสร้างอย่างเพียงพอหรือไม่

หลักฐานในเบื้องต้นจากการเก็บตัวอย่างเหล็กจำนวน 315 ชิ้น และคอนกรีต 75 ชิ้นจากจุดเกิดเหตุ พบว่าบางส่วนมีลักษณะร่วนหลุดง่าย ไม่ยึดเกาะกับเหล็กเส้น และบางจุดเนื้อปูนไม่สม่ำเสมอ ซึ่งกำลังอยู่ระหว่างรอผลการวิเคราะห์ทางเทคนิคขั้นสุดท้าย

ข้อกังวลเรื่องความโปร่งใสในสายงานก่อสร้าง

ผู้รับเหมาหลักในโครงการถูกตั้งข้อสังเกตจากหน่วยงานสอบสวนว่าอาจมีการดำเนินกิจการในลักษณะนอมินี หรือมีการถือหุ้นแทนโดยบุคคลที่ไม่มีสิทธิ์ตามกฎหมาย ในส่วนนี้มีการดำเนินคดีไปแล้วบางราย และยังอยู่ในกระบวนการรวบรวมพยานหลักฐานเพิ่มเติม

หากข้อกล่าวหาดังกล่าวได้รับการยืนยัน อาจมีผลทางกฎหมายต่อความชอบธรรมในการรับงานของผู้รับเหมา และกระทบต่อความน่าเชื่อถือของระบบจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐในภาพรวม

ตรวจรับงานที่ต้องสอบให้ชัดเจน

แม้ว่าตัวอาคารจะยังไม่แล้วเสร็จสมบูรณ์ แต่มีการตรวจรับงานบางส่วนเกิดขึ้นก่อนวันเกิดเหตุ คณะกรรมการตรวจรับงานของโครงการกำลังถูกสอบสวนว่าดำเนินการตรวจรับตามขั้นตอนจริงหรือไม่ และมีการลงนามรับรองชิ้นงานที่ยังไม่ผ่านมาตรฐานหรือไม่

หากพบการละเว้นตรวจสอบ หรือมีการรับงานโดยไม่มีการตรวจคุณภาพ อาจเข้าข่ายความผิดตามกฎหมายว่าด้วยการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ

ความเสียหายที่ต้องมีคนรับผิด

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับอาคาร สตง. ไม่ได้สะท้อนแค่ปัญหาทางโครงสร้างเท่านั้น หากยังเป็นภาพแทนของช่องว่างในระบบควบคุมโครงการก่อสร้างภาครัฐที่อาจหลุดรอดมาตรฐานหลายชั้น

จากจุดเริ่มของ TOR สู่การออกแบบ ควบคุมงาน ก่อสร้าง และตรวจรับ ทุกขั้นตอนมีบุคคลหรือคณะกรรมการที่ต้องรับผิดชอบในบทบาทของตน แต่คำถามใหญ่ที่สังคมยังรอคำตอบคือ ใครกันแน่ที่ต้องรับผิดในความสูญเสียที่เกิดขึ้น

ความสูญเสียในครั้งนี้ไม่อาจเยียวยาได้ด้วยเงินชดเชยเพียงอย่างเดียว หากไม่มีบทเรียนและการลงโทษอย่างจริงจัง โครงสร้างที่ถล่มไปแล้วอาจเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของเหตุซ้ำรอยที่อาจเกิดขึ้นอีกในอนาคต