หลุมยุบคืออะไร? ทำไมถึงเกิดบ่อย อันตรายแค่ไหน

◾️◾️◾️

🔴 ‘หลุมยุบ’ คืออะไร?

คำว่า ‘หลุมยุบ’ มักใช้เพื่ออธิบายหลุมขนาดใหญ่และลึกที่เกิดขึ้นบนพื้นดิน แต่การใช้คำนี้ครอบคลุมทุกอย่างถือเป็นคำที่อาจไม่ถูกต้องในทางเทคนิคเท่าไรนัก 

สำนักข่าว The Straitstimes อ้างถึงสมาคมธรณีวิทยาแห่งลอนดอน กล่าวว่า หลุมยุบคือ ‘แอ่งน้ำบนพื้นผิวตามธรรมชาติที่เกิดจากการละลายของหินที่ละลายน้ำได้ในระดับความลึก’

จากการสำรวจทางธรณีวิทยาของอังกฤษ (BGS) หมายความว่า โพรงรูปจานเหล่านี้เกิดจากการพังทลายหรือการหลุดออกของชั้นหินด้านล่าง ซึ่งจำเป็นต่อการพยุงชั้นวัสดุบนพื้นผิว

แต่รูปร่าง ขนาด และความลึกของหลุมยุบอาจแตกต่างกันมาก ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบของหินและปฏิกิริยาต่าง ๆ ที่ทำให้เกิดขึ้น

◾️◾️◾️

🔴 หลุมยุบเกิดได้อย่างไร?

ตามรายงานของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาแห่งสหรัฐอเมริกา เผยว่า โดยทั่วไปหลุมยุบมักเกิดขึ้นเมื่อชั้นรองรับใต้หินละลายเมื่อโดนกรดฝนหรือน้ำใต้ดินที่ไหลเวียนผ่าน ทำให้เกิดช่องว่างและถ้ำเกิดขึ้นใต้ดิน เรียกว่า ‘หลุมยุบที่ละลายน้ำได้’ ตัวอย่างของหินที่ละลายได้ ได้แก่ ชอล์ก ยิปซัม หรือหินปูน 

National Geographic ระบุว่า เมื่อน้ำใต้ดินซึมเข้าไปในรอยแตกร้าวแล้วรวมตัวอยู่ใต้พื้นผิว ก็จะกัดกร่อนหินเหล่านี้จนเกิดเป็นถ้ำใต้ดินและช่องเปิดอื่น ๆ อนุภาคของดินก็ตกลงไปในช่องเหล่านี้ด้วย ทำให้ร่องลึกขยายใหญ่ขึ้นและช่วยให้เก็บน้ำได้มากขึ้น ขณะที่น้ำไหลออกจากโพรงที่เกิดขึ้นจากรอยแตกหรือข้อต่อของหิน น้ำจะยังคงละลายหินต่อไป และทำให้รอยบุ๋มบนพื้นผิวค่อย ๆ กว้างขึ้นด้วย

ด้านข้างของหลุมยุบอาจมีตั้งแต่ความลาดเอียงเพียงเล็กน้อยไปจนถึงขอบเกือบแนวตั้ง และอาจมีรูปร่างคล้ายกับโพรงรูปจาน กรวย หลุมบ่อทรงกระบอก และเพลา

ส่วนความเป็นไปได้ของการเกิดหลุมยุบอาจเพิ่มขึ้นได้จากภัยแล้งหรือฝนตกหนัก เช่นเดียวกับกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การสูบน้ำใต้ดินจำนวนมากหรือการก่อสร้าง 

◾️◾️◾️

🔴 ต้องใช้เวลานานแค่ไหนถึงเกิดหลุมยุบ?

เวลาที่เกิดหลุมยุบอาจแตกต่างกันมากในแต่ละที่ ไม่สามารถบอกได้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไร 

National Geographic บอกว่า หลุมยุบที่เกิดขึ้นบนดินทรายซึ่งมีโพรงหรือถ้ำอยู่ใต้ดิน มีแนวโน้มที่จะก่อตัวขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป และอาจไม่ถูกตรวจพบเป็นเวลาหลายร้อยปีหรือหลายพันปี 

เมื่อดินด้านบนเคลื่อนตัวเข้าไปในถ้ำในหิน พื้นดินจะทรุดตัวลงอย่างช้า ๆ ดังนั้น หลุมยุบจึงไม่ใช่หายนะ แต่จะทรุดตัวลงเมื่อเวลาผ่านไป หลุมยุบดังกล่าวเรียกว่าหลุมยุบแบบมีการทรุดตัวจากการปกคลุม และเป็นหลุมยุบที่เกิดขึ้นบ่อยที่สุด

แต่หลุมยุบที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหันและเป็นข่าวดังมักจะเป็นหลุมยุบแบบที่เรียกว่า ‘หลุมยุบที่พังทลายลงมา’ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ในเวลาไม่กี่ชั่วโมง ซึ่งหลุมยุบเหล่านี้โดยทั่วไปเกิดขึ้นในหินดินเหนียวและเกิดขึ้นในลักษณะเดียวกับหลุมยุบที่เติบโตช้า โดยมีดินที่ร่วนไม่แข็งตัวไหลซึมลงไปในถ้ำใต้ดิน

ความแตกต่างในกรณีเหล่านี้คือช่องว่างในพื้นดินเริ่มเติบโตขึ้นไปข้างบน จนกระทั่งชั้นดินบาง ๆ เหนือช่องว่างนั้นไม่สามารถยึดพื้นดินไว้ได้อีกต่อไปและพังทลายลงอย่างกะทันหัน พร้อมพัดพาบ้านเรือนและถนนไปด้วย

อย่างไรก็ตาม ตามที่การสำรวจทางธรณีวิทยาของอังกฤษ ระบุ หลุมยุบที่เกิดขึ้นด้วยวิธีนี้โดยเฉพาะนั้นค่อนข้างหายาก โดยหลุมยุบจำนวนมากเกิดขึ้นจากการรวมกันของกระบวนการที่แตกต่างกัน

 

◾️◾️◾️

🔴 หลุมยุบเป็นภัยธรรมชาติหรือไม่?

หลุมยุบโดยทั่วไปจัดเป็นภัยธรรมชาติ ซึ่งเกิดตามกระบวนการธรรมชาติ แต่การก่อตัวของหลุมยุบอาจเกิดเร็วขึ้นและสถานการณ์แย่ลงจากการกระทำของมนุษย์ 

การมีท่อระบายน้ำ ท่อประปา และท่อระบายน้ำเสียที่ชำรุด หรือการระบายน้ำที่ไม่เหมาะสม และน้ำผิวดินที่เปลี่ยนเส้นทาง สามารถชะล้างตะกอนเข้าไปในวัสดุที่อยู่ด้านล่าง ส่งผลให้พื้นดินทรุดตัวลงอย่างรวดเร็ว 

ในปี 2022 งานเจาะอุโมงค์ของหน่วยงานน้ำแห่งชาติของสิงคโปร์ ซึ่งเกี่ยวข้องกับเครื่องเจาะอุโมงค์ ทำให้ถนนฟาร์เรอร์ส่วนหนึ่งพังทลาย และเกิดหลุมยุบ เครื่องจักรทำงานโดยการตัดดินที่อยู่ด้านหน้าแล้วส่งไปทางด้านหลังของเครื่องจักรเพื่อลำเลียงขึ้นสู่ผิวดิน

ต่อมามีการเปิดเผยว่า เครื่องจักรกำลังอยู่ในระหว่างการบำรุงรักษา เมื่อพื้นดินด้านหน้าทางเข้าอุโมงค์เกิดความไม่มั่นคง ทำให้เกิดหลุมยุบบนถนนลาดที่เชื่อมจากถนนฮอลแลนด์ไปยังถนนฟาร์เรอร์

รายงานระบุว่าการเจาะผ่านดินที่อ่อนอาจทำให้ดินอ่อนตัวและเคลื่อนตัว ซึ่งอาจส่งผลให้ถนนทรุดตัวเมื่อมีการใช้งานหนัก

◾️◾️◾️

🔴 แต่ละปีเกิดหลุมยุบกี่ครั้ง?

ในปี 2024 เกิดแล้ว 5 ครั้ง ที่เมืองเนเปิลส์ของอิตาลี, รัฐอิลลินอยส์ของสหรัฐฯ, เมืองโมเรเลียของเม็กซิโก, กรุงกัวลาลัมเปอร์ของมาเลเซีย 2 ครั้ง และที่กรุงโซลของเกาหลีใต้

ข้อมูลจาก researchgate.net เผยจำนวนหลุมยุบตั้งแต่ช่วงปี 1950 เป็นต้นมา เกิดหลุมยุบทั่วโลกในแต่ละปี 0-17 ครั้งเท่านั้น แต่นับตั้งแต่ปี 2011 เป็นต้นมา การเกิดหลุมยุบทั่วโลกเพิ่มขึ้นสูงมากกว่า 20 ครั้ง และเกิดหลุมยุบสูงที่สุดมากถึง 50 ครั้ง ในปี 2020

————

เรียบเรียง: พิชญาภา สูตะบุตร

ภาพ: Reuters, Canva