ทำความรู้จัก ‘รีพับลิกัน-เดโมแครต’ สองขั้วการเมืองอเมริกา

ทราบกันดีว่าปัจจุบันพรรครีพับลิกันมีแนวนโยบายแบบ ‘อนุรักษ์นิยม’ หนุนนโยบายสร้างเสริมเศรษฐกิจ มุ่งเก็บภาษีต่ำ การทหารที่เข้มแข็ง และสนับสนุนสิทธิการครอบครองปืน ค่านิยมสังคมแบบดั้งเดิม และต่อต้านการทำแท้ง

ต้นกำเนิดรีพับลิกัน

พรรครีพับลิกันก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2397 ด้วยจุดประสงค์ต่อต้านการขยายระบบทาส โดยอับราฮัม ลินคอล์น ตัวแทนคนที่สองของพรรคในการชิงประธานาธิบดีได้รับชัยชนะในปี 2403 ส่งผลให้สหรัฐฯ ยังคงสถานภาพเป็น ‘สหภาพ’ และยกเลิกทาสได้สำเร็จ

หลังจากที่พรรคทางเหนือชนะในสงครามกลางเมือง พรรครีพับลิกันก็ครองอำนาจมาอย่างยาวนานะถึง 70 ปี ซึ่งในระหว่างนั้น รีพับลิกันได้สนับสนุนให้รัฐบาลกลางมีอำนาจมากขึ้น

แต่อำนาจไม่อาจอยู่ได้ตลอดไป ภาวะเศรษฐกิจที่ตกต่ำอย่างหนัก ทำให้รีพับลิกันสูญเสียฐานอำนาจ เพราะถูกมองว่าดำเนินนโยบายเอื้อกลุ่มทุนมากเกินไป จนนำมาสู่วิกฤตเศรษฐกิจ เป็นเหตุให้ 50 ปีต่อมา เดโมแครตจึงครองอำนาจปกครองประเทศเป็นส่วนใหญ่

ช้างแห่งอนุรักษ์นิยม

เดิมทีแนวนโยบายพรรครีพับลิกันมีความเป็นเสรีนิยม เสริมความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยี การขยายอาณานิคม และการส่งเสริมสิทธิของชาวแอฟริกันอเมริกัน

แต่หลังสูญเสียฐานอำนาจให้เดโมแครต รีพับลิกันหันสู่แนวทาง ‘อนุรักษ์นิยม’ ตอบโต้การขยายอำนาจของรัฐบาลกลางภายใต้การนำของเดโมแครต

การเปลี่ยนนโยบายคนละขั้วของทั้งสองพรรคนี้เองทำให้ฐานเสียงก็เปลี่ยนไปด้วย โดยกลุ่มผิวสีหันไปหนุนเดโมแครต และคนอเมริกันผิวขาวหันมาหนุนพรรครีพับลิกัน

จนกระทั่งปี 2523 โรนัลด์​เรแกน ชนะการเลือกตั้งด้วยเสียงข้างมาก นับแต่นั้น พรรครีพับลิกันและเดโมแครต สลับกันครองอำนาจเรื่อยมา จนล่าสุด ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์​ สนับสนุนการลดทอนอำนาจรัฐบาลกลาง ซึ่งเป็นแนวทางนโยบายดั้งเดิมของรีพับลิกัน ส่งผลให้จุดยืนของพรรคเอียงขวาไปทางอนุรักษ์นิยมมากขึ้น

สัญลักษณ์ของพรรครีพับลิกันคือ ‘ช้าง’ ที่มานั้น ต้องย้อนกลับไปสมัยประธานาธิบดีอับราฮัม ลินคอร์น เขาได้เห็นภาพช้างบนป้ายโฆษณาร้านรองเท้า จากหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่ง ที่หนุนพรรครีพับลิกัน อีกทั้งมีภาพช้างใช้งวงชูธง สื่อถึงชัยชนะของกองทัพรัฐบาล ปธน.ลินคอล์น ที่สามารถเอาชนะฝ่ายใต้ในสงครามกลางเมืองได้ จึงมีการนำเอาภาพ ‘ช้าง’ ​มาเป็นสัญลักษณ์พรรคในเวลาต่อมา เพราะสื่อถึงความยิ่งใหญ่กว่าสัตว์ใด ๆ

ต้นกำเนิดเดโมแครต

 

พรรคฝ่ายตรงข้ามของรีพับลิกัน ทั้งทางการเมืองและอุดมคติ คือ พรรคเดโมแครต ปัจจุบัน สมาชิกพรรคส่วนใหญ่มีแนวคิดทางการเมืองเป็นกลาง หรือ moderate กับกลุ่มหัวก้าวหน้า หรือ progressive

 

ปรัชญาการเมืองของพรรคคือ แนวคิด “เสรีนิยมสมัยใหม่” ที่สนับสนุนความเท่าเทียมทางสังคมและเศรษฐกิจไปพร้อมๆ กัน รัฐบาลต้องช่วยเหลือเรื่องความเป็นอยู่ของประชาชน การยกระดับความเท่าเทียมทางโอกาสไมว่าบุคคลนั้นจะเกิดในครอบครัวอย่างไร

 

แต่หากย้อนไปในอดีต เดโมแครตไม่ได้เป็นสายเสรีนิยมตั้งแต่เริ่ม เมื่อปี 2335 หรือเมื่อ 228 ปีที่แล้ว บิดาผู้ก่อตั้งอเมริกา โธมัส เจฟเฟอร์สัน และ เจมส์​ แมดิสัน ได้ก่อตั้งพรรค ‘เดโมแครต-รีพับลิกัน’ ซึ่งเป็นพรรคการเมืองที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ซึ่งต่อมาคือพรรคเดโมแครต ทั้งคู่ต้องการที่จะลดบทบาทรัฐบาลกลาง โดยให้ประชาชนมีส่วนร่วมในระบอบประชาธิปไตยมากขึ้น

 

เหมือนเช่นพรรคการเมืองอื่นๆ ของโลก เมื่อความเห็นในพรรคไม่ลงรอยกัน ภายในจึงแบ่งเป็นฝักฝ่าย จนกระทั่งในปี 2372 ประธานาธิบดีแอนดรูว์ แจ็คสัน ได้สานต่อแนวคิดที่ต้องการให้รัฐบาลกลางมีบทบาทน้อยลงไปอีก และเพิ่มจำนวนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งให้ชายผิวขาวทั้งหมด จากเดิมจำกัดเฉพาะเจ้าของที่ดินเท่านั้น แต่คนแอฟริกันอเมริกันยังไม่มีสิทธิ์เลือกตั้งอีกนานถึง 41 ปี ขณะที่หญิงอเมริกันต้องรอนานถึง 91 ปีถึงจะได้ลงคะแนนเลือกตั้ง

 

แต่แล้วพรรคเดโมแครตเกิดการแตกแยกภายในอย่างหนักในช่วงสงครามกลางเมือง เมื่อสมาชิกฝั่งเหนือและฝั่งใต้เห็นไม่ตรงกัน เรื่องระบบทาสและสหพันธรัฐ

 

จนเมื่อรัฐทางใต้พ่ายแพ้สงครามกลางเมืองในปี 2408 สถานะของพรรคเดโมแครตในระดับประเทศก็ตกต่ำลงไปหลายชั่วอายุคน ก่อนพ่ายแพ้การเลือกตั้งให้พรรครีพับลิกัน ภายใต้การนำของ อับลาฮัม ลินคอร์น

 

ลาแห่งเสรีนิยม

 

จนในปี 2475 จากการนำของประธานาธิบดี แฟรงคลิน รูสเวลท์ พรรคเดโมแครตกลับมายึดอำนาจได้อีกครั้ง ซึ่งตรงกับสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 พอดี และมีแนวทางสนับสนุนแนวคิดแบบเสรีนิยมก้าวหน้า หนุนความยุติธรรมให้เกิดในสังคมจากนั้นเป็นต้นมา

 

หลายปีที่ผ่านมา เดโมแครตและรีพับลิกันมีการผลัดกันขึ้นนำประเทศอยู่ตลอด จนกระทั่งถึงยุค “บารัค โอบามา”​ ประธานาธาธิบดีจากพรรคเดโมแครตคนล่าสุด กลายเป็นผู้นำผิวสีคนแรกของประเทศ และเพิ่มบทบาทของรัฐบาลในด้านสาธารณสุข ภายใต้นโยบาย “โอบามาแคร์” ที่ต้องการให้ “คนอเมริกันทุกคนเข้าถึงประกันสุขภาพได้อย่างเท่าเทียม”​

พรรคเดโมแครตใช้ “ลา” เป็นสัญลักษณ์มาตั้งแต่สมัยที่แอนดรูว์ แจ็คสัน ตัวแทนพรรคเดโมแครตลงชิงประธานาธิบดีในช่วงปี 2371 และคู่แข่งได้เรียกเขาว่าแอนดรูว์คนโง่ พร้อมนำรูปลามาเป็นตัวล้อเลียนในเรื่องความโง่ แต่แอนดรูว์ไม่สนใจ และยังนำรูปลามาใช้ในป้ายหาเสียง จนกระทั่งชนะการเลือกตั้งในปีเดียวกันนั้นเอง  จึงได้นำ “ลา” มาเป็นสัญลักษณ์พรรคตั้งแต่นั้นมา