TNN online "ลอยกระทง 2565" วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง?

TNN ONLINE

TNN Exclusive

"ลอยกระทง 2565" วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง?

ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง?

"ลอยกระทง 2565" ตรงกับวันไหน วันสำคัญแบบนี้มีกิจกรรมอะไรบ้าง

วันลอยกระทง เป็นเทศกาลของกลุ่มชาติพันธุ์ไทตะวันออกเฉียงใต้รวมทั้งประเทศไทย ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย ซึ่งปี 2565 นี้ ตรงกับวันที่ 8 พฤศจิกายน ประเพณีนี้กำหนดขึ้นเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคาซึ่งเป็นเทวดาในคติฮินดู แต่เทศกาลนี้มีร่องรอยหลักฐานย้อนไปถึงจีนและอินเดียโบราณ


ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก TNN Online

 


ประวัติความเป็นมา วันลอยกระทง

ประเพณีลอยกระทงเป็นประเพณีโบราณของอินเดียที่ประเทศไทยรับเข้ามาปฏิบัติ แต่ไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าทำกันมาตั้งแต่เมื่อไหร่ เท่าที่ปรากฏกล่าวได้ว่ามีมาตั้งสมัยสุโขทัยเป็นราชธานี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสันนิษฐานว่า เดิมทีเดียวเห็นจะเป็นพิธีของพราหมณ์กระทำเพื่อบูชาพระผู้เป็นเจ้าทั้งสาม คือ พระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหม 


ต่อมาได้ถือตามแนวทางพระพุทธศาสนามีการปล่อยโคมลอยเพื่อบูชาพระบรมสารีริกธาตุพระจุฬามณีในชั้นดาวดึงส์ และลอยกระทงเพื่อบูชารอยพระพุทธบาท ซึ่งประดิษฐาน ณ หาดทรายแม่น้ำนัมมทา (แม่น้ำนัมมทา เป็นแม่น้ำที่คู่ขนานกับทิวเขาวินธัย ไหลลงภาคตะวันตกของอินเดียแบ่งเขตอินเดียออกเป็นภาคเหนือและภาคใต้)


ตำนานที่หาหลักฐานยืนยันมิได้ กล่าวไว้ว่าในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหง มีนางนพมาศหรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์ เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงขึ้นครั้งแรก โดยแต่เดิมเรียกว่าพิธีจองเปรียง ที่ลอยเทียนประทีป และนางนพมาศได้นำดอกโคทม ซึ่งเป็นดอกบัวที่บานเฉพาะวันเพ็ญเดือนสิบสองมาใช้ใส่เทียนประทีป ดังปรากฏในตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์กล่าวถึงพระดำรัสของพระร่วงว่า "แต่นี้สืบไปเบื้องหน้า โดยลำดับกษัตริย์ในสยามประเทศ ถึงกาลกำหนดนักขัตฤกษ์ วันเพ็ญเดือน 12 ให้ทำโคมลอยเป็นรูปดอกบัว อุทิศสักการบูชาพระพุทธบาทนัมมทานทีตราบเท่ากัลปาวสาน 


แต่ปัจจุบันมีหลักฐานว่าไม่น่าจะเก่ากว่าสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยอ้างอิงหลักฐานจากภาพจิตรกรรมการสร้างกระทงแบบต่าง ๆ ในสมัยรัชกาลที่ 1 จากนั้นในสมัยรัชกาลที่ 2 ได้เปลี่ยนแปลงจากการทำจากดอกบัวเป็นต้นกล้วยเพราะดอกบัวดังกล่าวหายากและมีน้อย จึงใช้ต้นกล้วยทำแทนแล้วดูไม่สวยจึงใช้ใบตองมาพับแต่งจนสวยสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน



ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก TNN Online

 


 กิจกรรมวันลอยกระทง


-ทำกระทง / ขายกระทง

แน่นอนว่า ลอยกระทงทุกปีเราจะได้เห็นกระทงสวยๆมาวางขายกันอย่างล้นหลาม ทั้งที่ทำจากต้นกล้วย ขนมปัง หรือ น้ำแข็งฯลฯ แต่ก็มีบางครอบครัวที่พร้อมใจกัน หากิจกรรมร่วมกันด้วยการ ช่วยกันทำกระทง เพื่อนำมาขอขมาพระแม่คงคา


-ลอยกระทงกับครอบครัว

เรียกว่า เป็นกิจกรรมดีๆที่สามารถทำร่วมกันครอบครัวได้เป็นอย่างดี เพราะนอกจากจะได้ใช้เวลาร่วมกันแล้ว ยังได้ขอขมาพระแม่คงคาด้วยกัน และ ยังจะเป็นการร่วมสืบสานประเพณีไทยอีกด้วย


-ประกวดนางนพมาศ

เรียกว่าเป็นอีกหนึ่งสีสันต์ นอกจากความน่าสนใจของ วันลอยกระทง มักจะมีการเล่นดอกไม้ไฟ พลุ รวมถึงการแสดงมหรสพต่างๆมากมาย ที่สำคัญยังมีการประกวด นางนพมาศ อีกด้วย 



ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก AFP

 


-ปล่อยโคมลอย

ปัจจุบันที่เราเรียกกันอย่างคุ้นปากว่า โคมลอย นั้น ชาวล้านนาจะเรียกกันว่า "ว่าวลม" หรือ "ว่าวไฟ" ทำจากผ้าบาง ๆ แล้วสุมควันข้างใต้ให้ลอยขึ้นไปในอากาศอย่างบัลลูน ประเพณีของชาวเหนือนี้เรียกว่า ยี่เป็ง หมายถึงการทำบุญในวันเพ็ญเดือนยี่ (ซึ่งนับวันตามแบบล้านนา ตรงกับวันเพ็ญเดือนสิบสองในแบบไทย) หรือโคมลอยบนน้ำรูปทรงต่างๆ


-เดินเที่ยวงาน วันลอยกระทง ตามสถานที่ต่างๆ

แน่นอนว่าในแต่ละจังหวัดก็จะจัดงานกัน ซึ่งจะได้เห็นแสงสีเสียงอย่างอลังการ บางคนก็จัดเต็มแต่งชุดไทยสวย หล่อไปร่วมงาน เข้าคอนเซ็ปร่วมสืบสานประเพณีไทย


-เข้าวัดทำบุญ

ลอยกระทง 2565 ตรงกับวันพระพอดี หากมีโอกาสก็เข้าวัดทำบุญ ตักบาตร ไหว้พระทำบุญสักหน่อย เพื่อเสริมสิริมงคลให้กับชีวิตตนเองและครอบครัว


-ทำความสะอาดแม่น้ำลำคลอง 

เมื่อผ่านพ้นคืนวันลอยกระทงแล้วนั้น เราจะเห็นกระทงถูกลอยในแม่น้ำ ลำคลองพื้นที่ต่างๆอย่างล้นหลาม ซึ่งก็จะมีเจ้าหน้าที่เข้ามาทำความสะอาดเก็บกระทงเป็นประจำทุกปี


ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก TNN Online

 

 


คำขอขมาพระแม่คงคา

สัพพัง อะปะราธัง ขะมะถะ เม ภันเต อุกาสะ ขะมามิ ภันเต

ข้าแต่คงคา ลูกขอวันทา ด้วยประทีปกระทง พระแม่คงคา มีความเมตตา ต่อลูกสูงส่ง คือน้ำในกาย สามส่วนมั่นคง กายจึงยืนยง ชุ่มชื่นยืนนาน พระแม่คงคา กำเนิดจากฟ้า โปรยปรายลงมา เป็นกระแสธาร เกิดเป็นแม่น้ำ หลายนามขนาน ปิง, วัง, ยม, น่าน คือเจ้าพระยา ท่าจีน, ตาปี นครชัยศรี โขง, ชี, มูล, ละหาร ห้วยหนองคลองบึง จนถึงแก่งกว๊าน น้ำใต้บาดาล อีกทั้งประปา ลูกลูกทั้งหลาย เดินทางขายค้า สำเร็จกิจจา คมนาคม นำมากินใช้ ได้ดั่งอารมณ์ ยามร้อนประพรม ชุ่มชื่นกายใจ ชำระมลทิน โสโครกทั้งสิ้น สะอาดสดใส ผุดผ่องพราวตา แลเลิศวิไล แม่น้ำรับไว้ สกปรกโสมม น้ำเสียเรือนชาน ซักผ้าล้างจาน เททิ้งทับถม ไหลลงคงคา ธาราระทม สารพิษสะสม เน่าคลุ้งฟุ้งไป วันนี้วันเพ็ญ พระจันทร์ลอยเด่น เป็นศุภสมัย ลูกจัดกระทง ประสงค์จงใจ นำมากราบไหว้ พระแม่คงคา เทวาทรงฤทธิ์ ซึ่งสิงสถิต ทุกสายธารา ทั้งผีพรายน้ำ อย่าซ้ำโกรธา ลูกขอขมา อโหสิกรรม ทำกิจใดใด อุทกภัย อย่าได้เติมซ้ำ อย่าพบวิบัติ ข้องขัดระกำ อย่าให้ชอกช้ำ น้ำท่วมพสุธา อย่าให้สินทรัพย์ ต้องพลันย่อยยับ เพราะสายธารา อย่าให้ชีวิต ต้องปลิดชีวา พระแม่คงคา รับขมาลูก เทอญ



ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก TNN Online

 


คำอธิษฐานสำหรับลอยกระทง

มะยัง อิมินา ปะทีเปนะ อะสุกายะ นัมมะทายะ นะทิยา ปุลิเน ฐิตัง มุนิโน ปาทะวะลัญชัง อะภิปูเชมะ อะยัง ปะทีเปนะ มุนิโน ปาทะวะลัญชัสสะ ปูชา อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ

(คำแปล) ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอบูชา ซึ่งรอยพระพุทธบาท ที่ตั้งอยู่เหนือหาดทรายในแม่น้ำชื่อนัมมทานทีโน้น ด้วยประทีปนี้ กิริยาที่บูชารอยพระพุทธบาทด้วยประทีปนี้ ขอจงเป็นไปเพื่อประโยชน์ และความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลายสิ้นกาลนาน เทอญ ฯ (ผู้กล่าวคำถวายไม่ต้องกล่าวว่า "สาธุ")


ลอยกระทง 2565 วันไหน สำคัญอย่างไร มีกิจกรรมอะไรบ้าง? ภาพจาก TNN Online

 


 



อ้างอิง wikipedia

ภาพจาก AFP/TNN Online

ข่าวแนะนำ